Ciekawostki o Świętokrzyskim Parku Narodowym. Objął on kompleks lasu z naturalnym stanowiskiem modrzewia polskiego. W 1924 roku utworzono dwa kolejne rezerwaty: rezerwat na Łysej Górze i Ły Ciekawostki o Gorczańskim Parku Narodowym. Ponad 97% obszaru GPN stanowi zwarty kompleks, obejmujący najwyższe położenia Gorców. Pozostały odsetek tworzy 15 enklaw, z których największe Ojcowski Park Narodowy został utworzony na terenie województwa małopolskiego. Zajmuje powierzchnię 21,46 kilometrów kwadratowych, co daje mu tytuł najmniejszego parku narodowego w Polsce. To bajkowa kraina pełna wapiennych skał, ostańców i kanionów. Ojcowski Park Narodowy został utworzony w 1956 roku. Sprawdźmy więc jakie atrakcje warto zwiedzić, będąc w Tatrzańskim Parku Narodowym! Sam Tatrzański Park Narodowy jest wprost gargantuicznym obszarem o wielkości ponad 21000 hektarów. Pełno tam przepięknej flory i fauny, a przeróżne szczyty górskie lub jaskinie tylko zachęcają do dalszej eksploracji. Ciekawostki o Biebrzańskim Parku Narodowym. Występuje tu 48 gatunków ssaków (m.in. wilk, wydra, łoś, bóbr, nornik północny). Znajduje się tu największa w kraju ostoja łosia (około 14 O Biebrzańskim Parku Narodowym, usłyszała niestety cała Polska w kwietniu 2020 r., gdy pożar trawił ten cenny ekosystem, a dym spowijał bagienny krajobraz. Warto jednak dowiedzieć się o nim czegoś więcej. Zapraszamy do lektury, w której nasz krótki opis pozwoli Ci zapoznać się z tym największym Parkiem Narodowym w Polsce. Dp9IpU3. Spędzanie wolnego czasu na łonie przyrody stało się w ostatnich latach niezwykle popularną formą wypoczynku. Czy wiemy jednak jak relaksować się bez szkody dla przyrody, zwłaszcza w obszarach objętych najwyższa formą ochrony, jaką jest Park Narodowy? Weźmy za przykład Tatrzański Park Narodowy: jedyny wysokogórski park narodowy w Polsce, który co roku odwiedza kilka milionów turystów. Pomimo że jego powierzchnia wynosi nieco ponad 21 tys. hektarów, istnieje tam stosunkowo duża sieć szlaków turystycznych (na każde 80 hektarów powierzchni przypada 1 kilometr szlaku), na której w sezonie letnim od rana do nocy przebywają ludzie. Duża frekwencja odwiedzających nie pozostaje bez wpływu na dzikich mieszkańców tego niezwykle cennego przyrodniczo zakątka naszego kraju. Ciągła obecność człowieka oraz przemieszanie tras dla ludzi ze ścieżkami zwierząt to duży stres dla tych ostatnich. Mimo to, jak dotąd nie opuściły one swoich ostoi. Ich egzystencja w tych niecodziennych warunkach nie miałaby miejsca, gdyby w zachowaniu zwierząt nie zaszły pewne zmiany: przywykły do obecności człowieka w obrębie szlaków turystycznych i innych miejsc udostępnionych. W tych miejscach zwierzęta pozwalają sobie na skrócenie naturalnego dystansu ucieczki, czyli pozwalają nam podejść bliżej. Jednak pasące się w pobliżu szlaku dzikie zwierzę to tylko pozornie sielankowy obraz, gdyż przez cały czas bacznie obserwuje ono turystów i jest gotowe do natychmiastowego biegu gdyby np. człowiek opuścił szlak w celu zrobienia mu lepszego zdjęcia. Tak więc, jeśli w czasie naszej górskiej wędrówki uda nam się zaobserwować jakiegoś pierwotnego mieszkańca Tatr, nie dajmy się ponieść emocjom, zachowajmy spokój i ciszę, zostańmy na szlaku, a będziemy mogli cieszyć się jego widokiem. Nie śmieć w Parku Narodowym Wędrując po tatrzańskich szlakach z pewnością zauważyliśmy brak koszy na śmieci. Sytuacja ta nie wynika z próby zaoszczędzenia pieniędzy przez służby ochrony przyrody. Wręcz przeciwnie – to działanie ma głęboki sens. Każdy kosz na śmieci, nawet ten regularnie sprzątany, jest źródłem nęcących zapachów. Dzikie zwierzęta szybko się uczą, że w takich miejscach mogą znaleźć resztki ludzkiego jedzenia, a tym samym stosunkowo łatwo zdobyć potrzebne im pożywienie. Z czasem regularnie odwiedzają te miejsca i stają się coraz zuchwalsze. Najpierw robią to tylko pod osłoną nocy, a później w dzień. Jeśli do tego dojdzie dodatkowa zachęta, w postaci bezpośredniego dokarmiania przez ludzi, zwierzęta stopniowo uzależniają się od tej „pomocy”. W konsekwencji wyzbywają się lęku przed człowiekiem i gdy są głodne mogą stać się wobec niego nawet agresywne. Takie sytuacje miały miejsce na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego wielokrotnie i często dotyczyły konfliktu na drodze człowiek-niedźwiedź. Ten największy w naszym kraju drapieżnik jest niezwykle inteligentnym zwierzęciem i bardzo szybko się uczy, dlatego w takich sytuacjach nie wolno iść na kompromis. Zaszłością z dawnych lat jest fakt, że niektóre z niedźwiedzi mają wciąż skrócony dystans ucieczki wobec człowieka, przez co zdarza się, że od czasu do czasu można je spotkać w pobliżu szlaku turystycznego. Należy wtedy zachować spokój, nie wykonywać gwałtownych gestów, w miarę możliwości pozwolić się zwierzęciu samoistnie oddalić lub wręcz ustąpić pola wycofując się samemu powoli. Skrócenie dystansu ucieczki dzikiego zwierzęcia względem człowieka nie zawsze musi być następstwem negatywnego oddziaływania ludzi na przyrodę. W historii turystyki tatrzańskiej znane są liczne przypadki, gdy do wędrujących po szlakach samotnych piechurów zbliżały się podekscytowane w okresie godowym samce jeleni lub kozic traktując ich jako swoich potencjalnych rywali wkraczających na ich terytoria. W przypadku obu gatunków do sytuacji takich może dochodzić w miesiącach od września do listopada, kiedy to nadpobudliwe samce tracą swą wrodzoną ostrożność. I na koniec pamiętajmy, że po obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego poruszamy się tylko od zmierzchu do zmroku. W ten sposób pozwalamy dzikim zwierzętom na odpoczynek i regenerację przed kolejnym gwarnym i tłumnym dniem w Tatrach. Wszystkie pola: array(19) { ["key_words"]=> string(0) "" ["meta_title"]=> string(110) "Park ludzi, dom zwierząt - Tatrzański Park Narodowy, atrakcje przyrodnicze Polski, parki narodowe, ["meta_desc"]=> string(187) "Wizyta w parku narodowym to okazja do kontaktu z naturą. Trzeba jednak pamiętać o przestrzeganiu zasad, które zapewnią nam - i mieszkańcom parku - bezpieczeństwo - poleca ["watermark"]=> string(0) "" ["interesting_places"]=> string(28) "Tatry - atrakcje turystyczne" ["author"]=> string(14) "Łukasz Pęksa" ["latlng"]=> array(3) { ["address"]=> string(0) "" ["lat"]=> float( ["lng"]=> float( } ["highlight_search"]=> bool(false) ["is_news"]=> bool(false) ["is_home_page_title"]=> bool(true) ["is_poradnik"]=> bool(false) ["is_sprzet"]=> bool(false) ["is_outwear"]=> bool(false) ["use_video"]=> bool(false) ["video"]=> string(0) "" ["show_map"]=> bool(false) ["country"]=> string(3) "POL" ["meta_key"]=> string(0) "" ["home-visible"]=> bool(false) } key_words: meta_title: Park ludzi, dom zwierząt - Tatrzański Park Narodowy, atrakcje przyrodnicze Polski, parki narodowe, meta_desc: Wizyta w parku narodowym to okazja do kontaktu z naturą. Trzeba jednak pamiętać o przestrzeganiu zasad, które zapewnią nam - i mieszkańcom parku - bezpieczeństwo - poleca interesting_places: Tatry - atrakcje turystyczneauthor: Łukasz Pęksalatlng: Arrayhighlight_search: is_news: is_home_page_title: 1is_poradnik: is_sprzet: is_outwear: use_video: video: show_map: Pola do umieszczenia w nagłówku meta_title: Park ludzi, dom zwierząt - Tatrzański Park Narodowy, atrakcje przyrodnicze Polski, parki narodowe, meta_desc: Wizyta w parku narodowym to okazja do kontaktu z naturą. Trzeba jednak pamiętać o przestrzeganiu zasad, które zapewnią nam - i mieszkańcom parku - bezpieczeństwo - poleca Pola do umieszczenia w treści watermark: watermark: author: Łukasz Pęksameta_desc: Wizyta w parku narodowym to okazja do kontaktu z naturą. Trzeba jednak pamiętać o przestrzeganiu zasad, które zapewnią nam - i mieszkańcom parku - bezpieczeństwo - poleca W roku 2015 Tatrzański Park Narodowy świętuje swoje 60. urodziny. Z tej okazji zapytaliśmy najmłodszych, co sądzą o Parku, Tatrach i ludziach w górach. Warto posłuchać :) Zdjęcia, dźwięk, montaż – Bartek Solik i Patrycja Piechuta-Solik Strona używa cookies (ciasteczek). Dowiedz się więcej o celu ich używania i zmianach ustawień. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Polityka prywatności Tatrzański Park Narodowy zlokalizowany jest na południu Polski w województwie małopolskim tuż przy granicy ze Słowacją ( Jego symbolami są kozica i szarotka alpejska. Większa część (ponad 87% powierzchni) należy do Skarbu Państwa. Pozostała natomiast do spółek leśnych i osób prywatnych. Park Narodowy powstał 1 stycznia 1955 roku, a jego powierzchnia wynosi ponad 21,2 tys. ha, przy czym lasy zajmują ponad 15 tys. ha, a hale i turnie[1] prawie 6 tys. ha. Najwyższym szczytem, nie tylko w Tatrzańskim Parku Narodowym, ale również i w całych Tatrach Polskich są Rysy posiadające 2 499 m wysokości. Biorąc natomiast pod uwagę całe Tatry – najwyższy szczyt znajduje się po stronie Słowackiej i jest nim Gerlach posiadający 2655 m Tatry ze względu na swoje położenie dzielą się na ( W 1888 roku powstało Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich, a pod koniec XIX wieku narodził się pomysł utworzenia na terenie Tatr obszaru chronionego. Dzięki Państwowej Radzie Ochrony Przyrody w 1925 roku podjęto próbę współpracy z naszymi południowymi sąsiadami w celu założenia Parku Narodowego. Miał być on wzorowany na amerykańskim Yellowstone. W 1939 roku utworzono Park Przyrodniczy w Tatrach. Dopiero 10 lat później założono po stronie słowackiej Tatranský Národný Park (TANAP). Polacy doczekali się Tatrzańskiego Parku Narodowego w 1954 roku. Głównym celem TPN jest ochrona dziedzictwa kulturowego i zasobów przyrody, a co za tym idzie, przeciwdziałanie również dewastacji środowiska i wycinaniu lasów. Ścisłą ochroną objęto teren zajmujący ponad 12 tys. ha, w którego skład wchodzą hale, turnie, kosodrzewiny oraz częściowo lasy górnego i dolnego regla. Ochrona częściowa obejmuje powierzchnię ponad 6 tys. ha, którą stanowią ekosystemy leśne. Około 3 tys. ha posiada status obszaru ochrony krajobrazowej. Ponadto obowiązuje tutaj akt prawny z 1868 roku, który zakazuje zabijania kozic i świstaków będących na wyginięciu. W 1993 roku, dzięki UNESCO, zarówno TPN jak i TANAP wpisane zostały na listę Światowych Rezerwatów Biosfery. Na terenie Parku funkcjonuje Dział Ochrony Przyrody, w którego skład wchodzi Zespół Ochrony Ekosystemów Leśnych (DOP1), Zespół Ochrony Ekosystemów Nieleśnych i Środowiska (DOP2), Sekcja Ochrony Fauny (DOP3) oraz 10 obwodów ochronnych (Morskie Oko, Łysa Polana, Kośne Hamry, Zazadnia, Brzeziny, Gąsienicowa, Strążyska, Kuźnice, Kościeliska, Chochołowska). Do ich zadań należy: „opracowywanie projektów rocznych zadań ochronnych oraz plany ochrony dla parku i obszaru Natura 2000 – Tatry, w oparciu o materiały przygotowane przez komórki organizacyjne parku stosownie do ich zakresu działania wykonywanie ustaleń planu ochrony i rocznych zadań ochronnych odpowiednio do zakresu działania prowadzenie spraw z zakresu funkcjonowania sieci Natura 2000 prowadzenie spraw dotyczących ochrony ekosystemów leśnych, lądowych ekosystemów nieleśnych, ekosystemów wodnych i środowiska oraz ochrony gatunkowej roślin i zwierząt prowadzenie spraw związanych z planowaniem i nadzorem remontów szlaków turystycznych, tras narciarskich oraz dróg wewnętrznych parku nadzorowanie wykonywania ograniczonego kulturowego wypasu owiec i krów realizowanie na zlecenie właściwych jednostek, nadzór nad lasami prywatnymi, znajdującymi się w granicach parku gromadzenie oraz przetwarzanie danych dotyczących stanu ekosystemów parku oraz zmian w nich zachodzących” ( Na terenie Parku istnieje wiele gatunków chronionych zwierząt, do których należą: kozica, świstak, niedźwiedź brunatny i kilkanaście gatunków ptaków, w tym: orzeł przedni, sokół, pomurnik i płochacz halny. Wśród zagrożonych roślin wyróżniamy ( Gatunki narażone na zagrożenie Gatunki zagrożone Gatunki krytycznie zagrożone Cis pospolity Wierzba borówkolistna Irga kutnerowata Sosna drzewokosa Głodek mroźny Traganek zwisłokwiatowy Tojad wchodniokarpacki Traganek wytrzymały Różanacznik żółty Tojad manilski Ostrołódka polna Przymiotno alpejskie Tojad morawski Sit trójłuskowy Saussurea wielkogłowa Sasanka słowacka Wiechlinostrzewa (wiechlina) fioletowa Głodek kutnerowaty Jeżogłowka pokrewna Warzucha tatrzańska Wełnianeczka alpejska Skalnica zwisła Buławnik czerwony Sybaldia rozesłana Potrostek alpejski Jarząb nieszpułkowy Traganek jasny Ostrołódka Halera Sparceta górska Gnidosz Hacqueta Babka górska Dzwonek piłkowany Oset klapowany Jastrzębiec kłosisty Turzyca Lachenala Spis gatunków zagrożonych roślin występujących w TPN Źródło: Szpot M., Tatrzańskie gatunki roślin zamieszczone w Czerwonej Księdze Roślin Geologia Tatry jako jedyne w Polsce należą do gór pochodzenia alpejskiego. Oprócz tego są najwyższe i najmłodsze. Deniwelacja[2] terenu dochodzi tutaj nawet do 1700 metrów. Tatry Wschodnie zbudowane są ze skał magmowych, gnejsów oraz łupków krystalicznych, natomiast Tatry Zachodnie posiadają w swojej strukturze skały osadowe, czyli sfałdowane wapienie, piaskowce, dolomity i łupki powstałe podczas alpejskich ruchów górotwórczych. Dzięki lodowcom górskim krystaliczna część gór poddawana jest erozji, na skutek czego powstają liczne kotliny, żłobienia lodowcowe oraz moreny. Klimat Tatrzański klimat należy do klimatu strefy umiarkowanej wysokogórskiej. Średnia temperatura powietrza obniża się wraz ze wzrostem wysokości i tak u podnóża Tatr wynosi ona około 6°C, natomiast w najwyższych partiach gór spada do około -4°C. Do najcieplejszych miesięcy zalicza się lipiec i sierpień, zaś do najchłodniejszych styczeń i luty. Na danym terenie przeważają wiatry północno-zachodnie, gdzie do lokalnych zaliczyć można bryzy dolinne i górskie. Oprócz tego mamy tutaj również wiatry fenowe, zwane halnymi, które wieją przeważnie wiosną i jesienią. Jednocześnie w coraz wyższych partiach gór (do pewnego momentu) mamy do czynienia ze wzrastającą liczbą opadów i malejącym okresem wegetacyjnym. Na dole roczna suma opadów wynosi około 1150 mm, zaś na wysokości 1800-2000 metrów dochodzi do 1800 mm. Powyżej tej wysokości ilość opadów maleje, ponieważ zachodzi zjawisko inwersji opadowej[3]. U podnóża gór występują przeważnie opady w postaci deszczu, natomiast im wyżej, tym coraz częściej pojawiają się opady śniegu. To co możemy zaobserwować w górach, to duża zmienność ciśnienia i temperatury, wysoka wilgotność powietrza oraz częste występowanie popołudniowych burz w okresie letnim. Flora Roślinność TPN posiada układ piętrowy. W dolnym piętrze znajdziemy lasy bukowo-jodłowe, zaś w górnym bory świerkowe i kosodrzewiny. Należy zwrócić jednak uwagę na przekształcony drzewostan w piętrze regla dolnego, gdzie lasy bukowe zostają wypierane przez świerki. W reglu górnym znajdziemy również limby i brzozę karpacką. Wśród tatrzańskiej flory występuje ponad 1000 gatunków roślin naczyniowych, a ponad 100 objętych jest ochroną, jak np. wspomniana już wcześniej szarotka alpejska czy lilia złotogłów. Znajduje się tu również ok. 40 gatunków roślin endemicznych – takich które występują tylko w Tatrach do których należą chociażby: warzucha tatrzańska, wiechlina granitowa, ostróżka tatrzańska, a także szafran spiski zwany potocznie krokusem ( Do gatunków reliktowych, pochodzących z wcześniejszej epoki, zaliczyć można dzwonek alpejski, pierwiosnek łyszczak i dębik ośmiopłatkowy. Rys. 3. Ukwiecony stok wiosną Fauna Liczba gatunków zwierząt żyjących w tatrzańskich górach wynosi ponad 8 tys. Dominują tu bezkręgowce. W lasach reglowych napotkać można na jelenia, sarnę, rysia, sarnę, wilka, oraz niedźwiedzia brunatnego, a nieco wyżej (poza obrębem lasów) kozicę i świstaka. Liczne grono ptaków reprezentują sokół, cietrzew, jarząbka, głuszec, orzechówka, orlik krzykliwy, puchacz i bardzo rzadkie okazy orła przedniego. Turystyka Turystyka Tatrzańskiego PN wiąże się ze Stanisławem Staszicem, który napisał działo „O ziemiorodztwie Karpatów”, a ponadto uznany został za „ojca polskiej turystyki tatrzańskiej”. Obszar Parku dysponuje doskonałą infrastrukturą. Bardzo dobrze rozwinięta jest sieć szlaków turystycznych ( posiadająca ponad 250 km na różnych poziomach trudności. Szlaki te umożliwiają turystom dotarcie do 6 jaskiń: Dziury, Mroźnej, Smoczej Jamy, Mylnej. Raptawickiej i Obłazkowej, a ponadto prowadzą przez Giewont, a także przez Orlą Perć na odcinku od przełęczy Zawrat do Koziego Wierchu. Wycieczki spacerowe po terenie Tatr podzielić można na krótkie (na terenie Zakopanego) oraz dłuższe, biegnące przez TPN. Do wyboru w obu wariantach mamy kilka tras ( Długość trasy Numer trasy Przebieg trasy Krótsze wycieczki Trasa nr 1 Krupówki – wyjazd kolejką torową na Gubałówkę – spacer grzbietem Gubałówki – zjazd wyciągiem krzesełkowym na Polanę Szymoszkowej lub z Butorowego Wierchu – powrót do centrum ul. Powstańców Śląskich, a następnie ul. Kościeliską – wizyta w Muzeum Stylu Zakopiańskiego, w willi Koliba – zwiedzanie Starego Kościółka i zabytkowego cmentarza – Krupówki. Trasa nr 2 Krupówki – ul. Piłsudskiego – Muzeum Kornela Makuszyńskiego) – skocznia Wielka Krokiew – prawą stroną skoczni do Ścieżki pod Reglami – po około 300 m skręt w prawo przez Las Białego do ul. Grunwaldzkiej, po prawej stronie w Parku Miejskim Dom Kultury Jutrzenka – ul. Orkana – ul. Kasprusie – muzeum Karola Szymanowskiego – ul. Kościeliska – Krupówki. Trasa nr 3 Krupówki – ul. Zamoyskiego – ul. Witkiewicza – Bulwary Słowackiego – Droga na Bystre – ul. Balzera – Jaszczurówka – Dolina Olczyska (wywierzysko) – Jaszczurówka – ul. Balzera – droga na Koziniec (Willa pod Jedlami) – droga na Antałówkę – ul. Broniewskiego – ul. Chałubińskiego – ul. Sienkiewicza – Rówień Krupowa – Krupówki. Dłuższe wycieczki Trasa nr 1 Dworzec PKS – autobusem do Kir w Kościelisku – Dolina Kościeliska (Jaskinia Mroźna i Staw Smreczyński) – schronisko Ornak – powrót Doliną Kościeliską – Przełęcz Iwaniacka – Dolina Chochołowska – Ścieżka Pod Reglami – Kiry – autobusem do Zakopanego. Trasa nr 2 Krupówki – ulica Strążyska – Dolina Strążyska – Ścieżka nad Reglami – Kalatówki (hotel górski) – Kuźnice – ul. Przewodników Tatrzańskich – ul. Chałubińskiego – ul. Zamoyskiego – Krupówki. Trasa nr 3 Krupówki – Kuźnice – wyjazd kolejką na Kasprowy Wierch – powrót kolejką do Kuźnic lub zejście Halą Gąsienicową do schroniska Murowaniec – Boczań lub Jaworzynka – Kuźnice – Krupówki. Trasa nr 4 Dworzec PKS – autobusem do Palenicy Białczańskiej – Morskie Oko – (opcja: podejście pod Czarny Staw pod Rysami) – powrót tą samą drogą – można zjechać wozem konnym – autobus do Zakopanego – Dworzec PKS. Tab. 2. Trasy spacerowe w rejonie Zakopanego i TPN Źródło: W okresie wiosenno-jesiennym skorzystać można również z pojazdów konnych kursujących w Dolinie Chochołowskiej i Kościeliskiej, a także w okolicach Morskiego Oka. Oprócz szlaków pieszych wyznaczono również w rejonie Kasprowego Wierchu trasy i szlaki narciarskie posiadające 160 km długości. Dostać się tam można (tylko zimą) kolejką krzesełkową z Doliny Gąsienicowej i Goryczkowej lub kolejką linową z Kuźnic. Istnieją również szlaki rowerowe nie tylko w obrębie naszego kraju ( Obszar trasy Numer trasy Przebieg trasy Wycieczki krajowe Trasa nr 1 Krupówki – ul. Piłsudskiego – Ścieżka pod Reglami – Kiry – powrót tą samą drogą. Trasa nr 2 Krupówki – kolejka na Gubałówkę – Furmanowa – czerwony szlak – Poronin – ul. Kasprowicza – Ustup – szlak żółty przez Bachledzki Wierch – Antałówka – w prawo obok pensjonatu Panorama – ul. Jagiellońska – ul. Kościuszki – Krupówki. Trasa nr 3 Krupówki – kolejka na Gubałówkę – grzbietem Gubałówki na zachód – za zielonymi znakami przez Prędkówkę, ul. Królewską i Rysulówkę do Kir – Ścieżką pod Reglami do Zakopanego. Trasa nr 4 Podwilk – Zubrzyca Górna – (częściowo szlakami niebieskim i zielonym) – Zakamionek – Jabłonka – Studzianki Orawskie (Szklary) – Orawka (XVII-wieczny kościół) – Zubrzyca Dolna (skansen). Trasa nr 5 Podwilk – Przełęcz Spytkowicka (szlak niebieski) – Żeleźnica (szlak żółty) – Podszkle – Markówka – Dolina Wisielca – Orawka – Groń – Podwilk. Trasa nr 6 Podwilk – Kuligowa Góra – Danielki – Podwilk. Wycieczki na Słowację Trasa nr 1 Oravice (kąpielisko geotermalne) – Brestova (Muzeum oravskiej dediny, skansen) – Habovka – Oravsky Biely Potok – Podbiel (żywy skansen w Podbieli) – Tvrdosin – Trstena -Liesek -Vitanova-Oravice. Trasa nr 2 Namestovo – Tvrdosin (kościół z XVII w.) – Podbiel – Oravsky hrad (Orawski Zamek z XIII-XVIII w.) – Prislop – Hrustin – Namestovo. Trasa nr 3 Oravice – Vitanova-Sucha Hora (przejście graniczne i torfowisko Rudne) – Chochołów (żywy skansen) – Czarny Dunajec – Piekielnik – Jabłonka – Chyżne (przejście graniczne) – Trstena – Cimhova – Oravice. Trasa nr 4 Namestovo – Bobrov – Zubrohlava – Oravska Polhora – Przywarówka (turystyczne przejście graniczne) – Lipnica Wielka – Jabłonka – Chyżne (przejście graniczne) – Trstena – Ustie nad Priehradou – Slanicka Osada – Namestovo. Tab. 2. Trasy rowerowe w rejonie Zakopanego i TPN Źródło: Dla osób lubiących chodzić po Tatrach, istnieje możliwość uprawiania taternictwa powierzchniowego. Dzięki Polskiemu Związkowi Alpinizmu, specjalnie dla tego sportu zostały uruchomione specjalne tereny do wspinaczki. Odwiedzający Tatry mogą skorzystać z szerokiej bazy noclegowej świadczonej przez hotele, pensjonaty, czy schroniska, których na terenie Parku jest 8: Schronisko nad Morskim Okiem, Schronisko im. Wincentego Pola na Starej Roztoce, Schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, Schronisko Murowaniec, Hotel Górski na Kalatówkach, Schronisko na Hali Kondratowej, Schronisko na Hali Ornak i Schronisko na Polanie Chochołowskiej. Co warto zobaczyć? Mimo, iż Zakopane nie znajduje się idealnie na Terenie Tatrzańskiego PN, lecz na jego przedpolu, to oferuje turystom wiele atrakcji ( Jeszcze do niedawna (poł. XIX wieku) Zakopane było zwykłą uzdrowiskową wioską. Zostało przekształcone w miasto turystyczne przez Doktora Tytusa Chałubińskiego. Najstarszą ulicą w Zakopanym jest ul. Kościeliska przy której ulokowano na przełomie XVI/XVII wieku pierwsze budownictwo mieszkaniowe. Znajduje się tu również kaplica Gąsieniców wzniesiona w 1800 roku, drewniany, XIX-wieczny, Stary Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Klemensa, będący pierwszą tutejszą parafią oraz przylegający do niego zabytkowy cmentarz na Pęksowym Brzyzku. Warto zwróć uwagę na willę Koliba zbudowaną w 1982 roku, gdzie mieści się obecnie Muzeum Stylu Zakopiańskiego. Jednym z pierwszych skojarzeń związanych z Zakopanym są oczywiście Krupówki, będące jednym z najsłynniejszych deptaków, lecz nie są one historycznym centrum miasta. W pobliżu znajdziemy neogotycki kościół Świętej Rodziny powstały w 1896 roku, gdzie znajduje się zaprojektowana w stylu zakopiańskim kaplica Marki Boskiej Różańcowej i Jana Chrzciciela. Oprócz tego, mamy tu również Muzeum Tatrzańskie prezentujące zbiory pochodzące z Podhala i Tatr. Ponadto warto polecić również inne obiekty jak np. Galerię Kulczyckich, Muzeum Kasprowicza czy Teatr Witkacego. Oprócz tego do zabytków zaliczany jest również Nowy Cmentarz Zakopiański otwarty w 1907 przy ulicy Nowatorskiej, XIX-wieczny drewniany budynek zwany Chatą Sabały, ulokowany na Starych Krzeptówkach oraz zakopiańskie wille: pod Jedlami z 1897 roku, położona przy ul. Koziniec i “Witkiewiczówkę” z 1904 roku, zlokalizowana przy ul. Antałówki. Rys. 5. Widok na Tatry Wkraczając na teren Tatrzańskiego Parku Narodowego do zwiedzenia mamy przede wszystkim Dolinę Kościeliska ( mającą 9 km długości. Można dotrzeć tu pieszo jak również autokarami czy samochodami, dla których przeznaczone są dwa parkingi. Początek doliny zaczyna się Bramą Kantaka, następnie droga prowadzi na Kirę Miętusią – jest to wyżyna, którą wiosną porastają krokusy. Następny punkt to Stare Kościeliska, gdzie znajduje się kapliczka zbójecka. Nieco dalej można dostać się do Jaskini Mroźnej, minąć Bramę Kraszewskiego oraz Halę Pisaną, a następnie udać się szlakiem do wąwozu Kraków i Smoczej Jamy. Niedaleko znajdują się również Jaskinia Mylna i Raptowicka. Wycieczka po Dolinie Kościeliskiej kończy się na Polanie Ornaczańskiej (przy schronisku Ornak). Rys. 6. Dolina Kościeliska Ze schroniska przez Przełęcz Iwanicką dotrzeć można do Doliny Chochołowskiej ( która prawie w całości pokryta jest lasem. Na polanie natrafić można na kapliczkę, która stanowiła dekorację do filmu Janosik. Rys. 7. Dolina Chochołowska Kolejnym miejscem wywierającym duże wrażenie na zwiedzających jest Dolina Lejowa, na której dnie płynie Lejowy Potok. Nie jest ona zbyt popularna, ale za to uważana za najładniejszą z dolin reglowych w Tatrach. Najpopularniejszym miejscem do zwiedzania w TPN jest polodowcowe jezioro – Morskie Oko ( posiadające powierzchnię 35 ha. Wycieczka zaczyna się na Palenicy Białczańskiej i biegnie przez Rusinową Polanę. Od tego momentu drogę do Morskiego Oka trzeba pokonać na pieszo. Po drodze mija się Wodogrzmoty Mickiewicza, gdzie Potok Roztoka wpada trzema kaskadami do Białki. U celu znajduje się zabytkowe schronisko nad Morskim Okiem. Stąd dotrzeć można stromą ścieżką do Czarnego Stawu, który posiada 76,5 metra głębokości. Rys. 8. Morskie Oko Najwyżej leżącą doliną w Polsce jest Dolina Pięciu Stawów ( która jest pozostałością po lodowcu. Ciekawostką jest fakt, iż tym miejscu znajduje się sześć, a nie pięć (jak nazwa wskazuje) stawów. Jeden z nich – Wole Oko – jest po prostu pomijany. Oprócz niego napotkać można tutaj również inne, malutkie zbiorniki wodne, które okresowo wysychają. Rys. 9. Dolina Pięciu Stawów Na co uważać? Nieodzownym problemem jest dojazd do Zakopanego. Pomimo sporej częstotliwości kursowania pociągów np. z Krakowa do „zimowej stolicy Polski”, podróż na tym odcinku trwa ponad 3, a niekiedy ponad 4 godziny z przesiadkami w Płaszówce lub Chabówce. Jazda samochodem również w te rejony nie należy do przyjemnych, zwłaszcza jeśli wybierzemy się „zakopianką”, która bardzo często jest zatłoczona. Wybierając się w góry należy pamiętać o specjalnym obuwiu i okryciu. Ze względu na zmienny klimat należy ubierać się na tzw. cebulkę – nieodzownym elementem jest kurtka, sweter i czapka oraz buty dostosowane do chodzenia po górach. W żadnym wypadku nie zakładamy trampek czy klapek. Ponadto wychodząc w teren trzeba mieć ze sobą latarkę i coś do jedzenia. Pamiętajmy również, że na wędrówkę po górach powinniśmy wyruszać rano, po uprzednim poinformowaniu kogoś (np. właściciela schroniska czy recepcjonisty) o tym, gdzie planujemy wyjść oraz o której wrócić. Powrót powinien odbyć się przed zmrokiem bądź natychmiast po pogorszeniu się pogody. Przebywanie nocą w górach nie jest bezpieczne. Oprócz tego należy zawsze trzymać się wytyczonych szlaków i pod żadnym pozorem nie zbaczać z nich. Odwiedzając teren Tatrzańskiego Parku Narodowego, nie zapominajmy, że wstęp na jego teren jest płatny. Dodatkową opłatę uiścić musimy również chcąc zwiedzić jaskinię Mroźną. Autor: Żegota Aneta [1]„ Turnia – skała lub szczyt górski o ostrym wierzchołku i stromych zboczach” – Słownik PWN [2] „Deniwelacja – różnica pomiędzy najwyższym i najniższym wzniesieniem na jakimś terenie” – Słownik PWN [3] Inwersja opadowa – zmniejszanie się ilości opadów atmosferycznych od pewnej wysokości związane z malejącą zawartością pary wodnej i niską temperaturą powietrza na dużych wysokościach. Latem w Tatrach zjawisko to występuje w strefie położonej na wysokości od 1800-2000 m W zimie jest ona położona nieco niżej” – Słownik meteorologiczny Tatrzański Park Narodowy co roku odwiedzają setki tysięcy turystów. To nie tylko wizytówka polskich gór, ale także obszar Rezerwatów Biosfery UNESCO – miejsca o szczególnie cennych zasobach przyrodniczych. Odwiedzający mogą podziwiać wspaniałe rośliny – kosodrzewinę, limbę oraz sasankę alpejską – a także spotkać zwierzęta, które w pozostałych rejonach kraju nie występują, albo pojawiają się niezwykle rzadko. Zwierzęciem, który niezaprzeczalnie kojarzy się z Tatrami jest kozica. Ten niewielki ssak, wielkością przypominający domową kozę to zwierzę typowo górskie. W lecie najczęściej można spotkać kozice na turni na stokach północnych lub na wysokich halach, zimą na piętrze na stokach południowych. Jednak, aby je wypatrzyć potrzebna jest lornetka. Z kolei w tatrzańskich dolinach można natknąć się (z wyjątkiem jesieni i zimny, kiedy zapadają w sen zimowy) na świstaki i niedźwiedzie brunatne. Zwłaszcza te drugie budzą duże zainteresowanie turystów, ale pod żadnym pozorem nie wolno ich karmić ani do nich podchodzić. Zarówno świstaki, jak i kozice i niedźwiedzie brunatne są pod ścisłą ochroną. Obok tych trzech symboli Tatr na obszarach zielonych można spotkać gady takie jak zaskrońce czy jadowite żmije zygzakowate oraz płazy: salamandra plamista, ropucha zielona, kumak górski, żaba wodna i żaba jeziorkowa. Dużą grupę stanowi też ptactwo – sowy (puszczyk i usztaka), drozd obrożny, czubatka, makolągwa, orzeł przedni, pomurnik. Tatrzański Park Narodowy jest jednym z 23 parków narodowych w naszym kraju, jego powierzchnia wynosi ha. Na jego terenie rośnie ok. 1000 gatunków roślin naczyniowych, zamieszkuje wiele zwierząt w tym kilka gatunków gdzie indziej niespotykanych np. kozica i TatrachW części Tatr wysokich możemy podziwiać krajobrazy alpejskie ze wspaniałymi jeziorami górskimi, natomiast w części zachodniej łagodniejsze szczyty. Do dyspozycji jest 275 km znakowanych i dobrze utrzymanych szlaków pieszych. Wchodząc w granice Parku Narodowego, pamiętajmy o tym, aby zachować przyrodę w niezmienionym kształcie. By przyszłe pokolenia mogły się również cieszyć ich pięknem. Poniżej odpowiedzi na częto pojawiające się pytania turytów przebywających na terenie nie powinno się dokarmiać dzikich zwierząt?W Tatrach można spotkać wielu przedstwicieli tatrzańskiej fauny. Karmienie dzikich mieszkańców Tatrzańskiego Parku Narodowego jest jednym z najważniejszych ograniczeń, jakie występuje w parku. Turyści pragną dokarmiać zwierzęta, z różnych powodów, jest to chęć pomocy im w ciężkich warunkach zimowych, albo zwyczajnie dla zabawy lub chęci zrobienia z bliska zdjęcia. Dokarmianie dziko żyjących zwierząt jest dużym problemem, a konsekwencje takiego postępowania są bardzo dokarmiając zwierzęta, przeważnie błędnie zakładają, że jedzą one wszytko to, co oni. Natomiast to, co zjadają zwierzęta, zostało ukształtowane w trakcie ewolucji i zmienia się w zależności od etapu oraz pory roku. Ludzkie jedzenie jest niezdrowe dla zwierząt, nie wystarczająco odżywcze i może powodować poważne problemy zdrowotne (zwłaszcza gdy zwierzęta są stale karmione takim pożywieniem). Zwierzęta robią się przez to słabsze i źle znoszą ciężkie warunki występujące w tatrzańskim środowisku. Systematyczne dokarmianie sprawia, że żyjące na wolności zwierzęta tracą naturalny strach przed człowiekiem. Zatracają również naturalną umiejętność zdobywania pokarmu. Oswojone mogą stać się łatwym celem innego drapieżnika. Kiedy zwierzęta nauczą się, że w łatwy sposób mogą zdobyć pożywienie od człowieka, mogą stać się uciążliwe, a co za tym idzie niebezpieczne. Śmiałe postępowanie oswojonego dzikiego zwierzęcia może zostać błędnie zinterpretowane jako „atak”.Sytuacja staje się niebezpieczna, gdy duży zwierz jak niedźwiedź będzie poszukiwał jedzenia w pobliżu ludzi. Konsekwencje spotkania z największym żyjącym drapieżnikiem w Tatrach domagającym się jedzenia mogą zakończyć się fatalnie. Przeważnie następstwa karmienia bywają tragiczne dla zwierząt. W 2007 roku niewielki niedźwiadek w rejonie Doliny Chochołowskiej został przywabiony jedzeniem, a następnie ukamienowany i utopiony przez los spotkał także niedźwiedzice Magdę, która najpierw była dokarmiana przez pracownika schroniska w Roztoce i przyzwyczajona do obecności ludzi. Gdy wraz z dwójką młodych stała się zbyt natarczywa, została odłowiona i przewieziona do wrocławskiego zoo, gdzie po kilku tygodniach padła. Należy także pamiętać, że np. lisy mogą rozprzestrzeniać wściekliznę. Niestety pomimo informacji dotyczących zakazu dokarmiania dzikich zwierząt, często można spotkać osoby, które nic sobie z tego nie robią. Zaobserwować można coraz więcej zwierząt, które korzystają z darmowych stołówek np. orzechówki obok schroniska nad Morskim Okiem, lis w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, kaczki krzyżówki nad stawami górskimi przy szlakach nie ma koszy na śmieci?Co roku na teren Tatrzańskiego Parku Narodowego wchodzi ok. 3 miliony turystów. Generują oni tony śmieci, które nie są obojętne dla przyrody, przyciągają dzikie zwierzęta. Mniejsze z nich np. gryzonie, ryjówki, łasice itp. zwabione zapachem, dostają się do wnętrza butelek, z których nie potrafią wyjść — giną. Dla reszty gatunków niebezpieczeństwo stanowi niewłaściwe śmieciowe pożywienie, nieodpowiednie objętościowo, jak również jakościowo. Spożywanie takiego pokarmu przez dzikie zwierzęta może być przyczyną ich śmierci. Przy okazji połykają dużą ilość materii nieorganicznej (tworzyw sztucznych), co źle wpływa na ich zdrowie. Na terenie parku przy szlakach nie ma pojemników na śmieci. Ich zastosowanie wymagałoby dodatkowych zabezpieczeń, aby zwierzęta nie mogły ich otworzyć i dostać się do środka. Zapach z koszów pełnych czy starannie opróżnionych przyciągałby dzikich mieszkańców parku. Nietrudny dostęp do jedzenia powoduje, że zwierzęta tracą umiejętność naturalnego zdobywania pokarmu oraz unikania zagrożeń. W efekcie padają ofiarą drapieżników bądź głodują, gdy zabraknie „łatwego” na teren TPN obowiązuje zasada, że wniesione śmieci turyści powinni zabierać ze sobą i wyrzucać do koszy poza obrębem parku. Śmieci w parku narodowym powodują wiele groźnych dla przyrody na terenie TPN wycina się drzewa?W XIX wieku, kiedy teren dzisiejszego parku był własnością prywatą, w tatrzańskich lasach dokonano ogromnych zniszczeń. Zdewastowane zostały niemalże wszystkie lasy porastające regiel dolny i duże obszary w reglu górny. Drzewa (głównie buki) wycinano najpierw na potrzeby kopalń, a następnie zakładów hutniczych, umiejscowionych W Kuźnicach, Dolinie Kościeliskiej i Dolinie wyczerpały się złoża rudy żelaza pod Tatrami, zaczęła się rabunkowa gospodarka, bazująca na przemyśle drzewnym. Zmiana na lepsze nastąpiła dopiero po zakupie 1889 r. dóbr zakopiańskich przez Władysława hr. Zamoyskiego. Na zdewastowanych i ogołoconych z drzew miejscach zaczęto sadzić świerka. W tamtych czasach było to standardem, drewno świerkowe jest popularne i powszechnie stosowane w budownictwie. Niestety gatunek ten zasadzono na wszystkich typach siedlisk, również w miejscach, gdzie wcześniej rosły buczyny. W nie swoim siedlisku świerki nie czują się dobrze — drzewa te mają płaski system korzenny tzw. talerzowy, przez co słabo stabilizują się w podłożu i są podatne na zniszczenia spowodowane przez silne i porywiste wiatry np. często wiejący w Tatrach halny. Duże szkody w świerkowych drzewostanach dokonują także korniki. Las świerkowy bardzo źle wpływa na różnorodność gatunkową roślin, grzybów i terenie Tatrzańskiego Parku prowadzona jest przebudowa lasu. Na celu ma ona odbudować zbliżony do naturalnego skład gatunkowy drzewostanu. W miejscu wycinanych świerków sadzone są jodły, buki i jawory. Zabiegi prowadzone są w strefie ochrony czynnej np. w Dolinie Olczyskiej, w stresie ścisłej nie ingeruje się wcale, przyroda w tych miejscach rządzi się swoimi prawami np. Dolina nie należy chodzić po szlakach nocą?Z nocnym trybem życia kojarzą nam się na ogół nietoperze i sowy, tymczasem gatunków aktywnych nocą jest bardzo dużo. Są wśród nich zwierzęta, które można spotkać w ciągu dnia: sarny, jelenie, dziki, jeże, borsuki, wilki, niedźwiedzie, ryjówki, łasice, kuny, gronostaje i większość gryzoni. Gatunki „dzienne”, w tym większość ptaków wróblowatych, w nocy aktywnym, jak również śpiącym w nocy należy zapewnić spokój w ich ostojach, kryjówkach, terenach żerowania i legowiskach. Ograniczenie poruszania się nocą obowiązuje od 1 marca do 30 listopada i ma zapewnić również możliwość swobodnego przemieszczania się dzikich zwierząt. Znaczne jest to, że np. wilki, rysie, niedźwiedzie oraz lisy nocą często korzystają ze szlaków. Oznaką ich obecności są liczne tropy i odchody, które można zobaczyć rano. Niemożliwość poruszania się nocą jest również formą ochrony turystów przed skutkiem spotkania z niedźwiedziem. Nocą zwierzęta stają się na ogół bardziej agresywne. Zaskoczony i wystraszony drapieżnik może być bardzo

ciekawostki o tatrzańskim parku narodowym